‘Rébétiko. La mauvaise herbe’ (2009) is een stripverhaal van de Franse auteur
David Prudhomme. Enkele weken geleden verscheen een
Nederlandse vertaling. Mijn ervaring met strips situeert zich voornamelijk in de kinderjaren, maar als liefhebber van Griekse muziek kon ik bij deze titel onmogelijk aan de verleiding weerstaan. Het verhaal speelt zich af in de jaren 30 van de vorige eeuw. Griekenland gaat gebukt onder een fascistische militaire dictatuur. Vooral de vluchtelingen die na de herovering door de Turken van
Smyrna (het huidige
Izmir) in 1922 in de grote Griekse steden verzeild geraakt zijn, krijgen het zwaar te verduren. Deze ballingen en marginalen (ook
'rebetes' genoemd) zijn verantwoordelijk voor de opkomst van de
Rebetiko als muzikaal genre.
Stravros heeft van nature een rebels karakter. Vanwege zijn interesses (mooie meiden, hasj en Griekse bluesmuziek) is het voor hem altijd al moeilijk om zich aan de wet te houden, en met zijn maat Markos maakt hij plannen om Griekenland weer burgerrechten te geven. Daarvoor zullen ze heel wat wetten moeten breken.
Iets meer dan 100 pagina’s lang heb ik mij laten onderdompelen in de donkere sfeer (veel bruintinten) van dit fascinerende album. Een groepje rebetes doolt rond in de buitenwijken van Athene. Hun wilde trip staat in het teken van drank, hasj, vrouwen en kleine criminaliteit, maar het is vooral de liefde voor de pure rebetiko die hen bindt. Via deze muziek ontsnappen ze even aan de uitzichtloze realiteit. De dreiging van het fascistische bewind loert om elke hoek, waarbij staatsgevaarlijke invloeden uit het Oosten hardhandig onderdrukt worden en de
Bouzouki het als ‘volksvreemd’ instrument moet ontgelden.
Het verhaal van
Rebetiko is op zich simpel, maar intrigeert omwille van de bewogen geschiedenis die erachter zit. De personages zijn losjes gebaseerd op belangrijke rebetikomuzikanten. Zo staat de figuur van ‘Markos’ voor
Markos Vamvakaris, één van de belangrijkste grondleggers van de rebetiko. De auteur levert een mooi eerbetoon aan dergelijke pioniers en benadrukt hierbij vooral hun compromisloosheid. Een kritische noot, vermits de bravere vorm van Rebetiko later megasuccessen zou gaan scoren in Griekenland en ver daarbuiten. In het verhaal figureert ook een platenbaas van het Amerikaanse
Columbia die volgens eigen zeggen de ‘pure’ rebetiko op plaat wil vastleggen. Dankzij Columbia verschenen al vanaf de jaren dertig flink wat 78-toeren platen, o.a. van
Markos Vamvakaris, maar de ongecensureerde ruwe rebetiko zou in Griekenland nog verboden blijven tot midden jaren zeventig.
Ook de tekeningen ogen betoverend, vooral de knap vormgegeven blikken van de helden die nu eens geil dan weer stoned kijken. Alleen miste ik tijdens het lezen vanzelfsprekend de muziek!
Hieronder een historische opname van een al wat oudere
Markos Vamvakaris.
