PROF. DR. JAN DEQUEKER KRIJGT EEN EREDOCTORAAT VAN DE UNIVERSITEIT VAN KINSHASA

Prof. em. Dr. Jan Dequeker werd op 23 oktober gelauwerd in Kinshasa voor zijn wetenschappelijke carrière, zijn bijdrage tot de verbetering van het klinisch onderwijs en, in het bijzonder, zijn interesse en inzet voor de kwaliteit van de medische opleiding in Congo.

Prof. Jan Dequeker, reumatoloog, emeritus van onze faculteit, en erevoorzitter van de vzw Ontwikkelingssamenwerking Geneesheren- en Apothekers Alumni, heeft drie passies: het onderzoek in verband met arthrose en osteoporose, de relatie tussen kunst en geneeskunde, en Congo.

Na het afbreken van de officiële ontwikkelingssamenwerking in 1990 heeft de faculteit geneeskunde altijd goede relaties onderhouden met de Congolese collega’s, voornamelijk met UNIKIN, waarmee, sinds Lovanium, altijd een speciale band is blijven bestaan. De interesse van Jan Dequeker voor Congo gaat terug naar zijn studententijd toen hij studentonderzoeker was in het Laboratorium van Anatomie bij prof. Gerard Van der Schueren, één van de stichters van Lovanium.

Zijn broer Paul Dequeker, architect en scheutist, heeft een lang palmares van pareltjes van tropische architectuur van kerken en scholen in Congo, heeft deze speciale interesse voor Congo zeker nog versterkt. Verschillende Congolese artsen, waaronder prof. Jean-Marie Mbuyi, diensthoofd reumatologie aan de universieit van Kinshasa (UNIKIN) hebben onder het promotorschap van Jan Dequeker een doctoraatsthesis behaald.

Prof. Jan Dequeker was één van de belangrijkste initiatiefnemers om in 2004 het vijftigjarig bestaan van Lovanium-UNIKIN in Leuven te vieren onder het motto ‘Stoute dromen – harde realiteit – samen sterk’.  De rectoren van UNIKIN en de Faculté Catholique de Kinshasa waren bij deze viering aanwezig.  Het was de bedoeling van prof. Jan Dequeker om UNIKIN terug in de kijker te plaatsen en de draad met de universitaire opleiding in Congo terug op te nemen. Diegenen die aan onze universiteit de ontwikkeling van Lovanium-UNIKIN van dichtbij gevolgd hadden gingen één voor één op emeritaat; voor de nieuwe generatie docenten werd Congo meer en meer een vreemd begrip. Ondertussen maakten de Congolese universiteiten een teloorgang mee van de infrastructuur, zagen excellente onderzoekers vertrekken terwijl een verouderd professorenkorps achterbleef, en waren getuigen van een steeds deficiënter wordende staat die zijn verplichtingen ten overstaan van het onderwijs niet meer kon nakomen. Prof. Jan Dequeker wilde zich niet neerleggen bij deze neerwaartse spiraal waarbij de universiteiten hun rol als ontwikkelingsmotor voor het land dreigden te verliezen.

In 2006 richtte Jan Dequeker een fonds op ‘Chaires scientifiques pour jeunes académiques congolais’ met de bedoeling jonge excellente elementen de kans te geven terug aan te knopen met de wetenschappelijke wereld en noodzakelijk onderwijsvernieuwingen door te voeren. Dit fonds werd recent een onderdeel van UNIFOS, een fonds met hetzelfde doel, maar nu toegepast op het geheel van de Congolese universiteiten. Met dit fonds wordt de kans gegeven aan beloftevolle studenten om met de hulp van een Leuvense promotor onderzoek op te zetten rond een ontwikkelingsrelevant probleem. Dit onderzoek gebeurt partieel in Congo, partieel in Leuven, dit om een hechte band met de eigen universiteit te onderhouden.

Prof. Jean-Marie Mbuyi schetste in zijn toespraak de veelvuldige wetenschappelijke verwezenlijkingen van prof. Jan Dequeker en zijn voortrekkersrol bij vernieuwingen van het klinische medisch onderwijs, in tegenwoordigheid van afgevaardigden van de ministeries van volksgezondheid en hoger onderwijs, de Belgische ambassadeur in Kinshasa, en autoriteiten van de universiteit en de faculteit geneeskunde.

In zijn gelegenheidstoespraak en dankwoord ‘L’Histoire d’un Professeur Extraordinaire’ ging prof. Jan Dequeker in op zijn eigen loopbaan waarbij hij de parallel trok tussen omgevingsfactoren en beperkingen waarmee hij geconfronteerd werd en de huidige moeilijkheden en evoluties in Congolese universiteiten. Hij belichtte hierbij vooral de sterkten van de Universiteit van Kinshasa, ondanks de negatieve spiraal waarin de universiteiten terecht gekomen zijn. Hij belichtte nogmaals de uitgangspunten bij de viering van 50 jaar UNIKIN en de oprichting van de leerstoelen voor jonge academici, waarbij de kernboodschap er één van hoop voor de toekomst was. Hij hield een vurig pleidooi voor het blijven waarderen van de klinische geneeskunde in teamverband waarbij de zieke centraal staat, het investeren in de jonge generatie, het inbouwen van mechanismen van kwaliteitsevaluatie in het onderwijs, bouwen aan permanente vorming, en het voorzien van een elementaire infrastructuur van gebouwen en technologie als minimumvereisten waarin kwaliteit kan renderen.

Ontwikkelingssamenwerking Geneesheren- en Apothekers Alumni Leuven wenst prof. Jan Dequeker van harte geluk met dit eredoctoraat, een verdiend initiatief voor zijn jarenlange inzet voor een betere medische opleiding in Congo.

"A. Vesalius" tijdschrift nr 1 - januari 2010 - pag. 23-24